Nước uống an toàn cần đáp ứng những tiêu chuẩn gì?

Trước đây, chúng ta thường quan niệm nước uống an toàn là nước đã qua xử lý của nhà máy, chỉ cần đun sôi là uống được. Tuy nhiên hiện nay, tình trạng ô nhiễm nguồn nước do việc xả thải vào sông hồ đã ở mức báo động. Quy trình cũ không kịp thời xử lý các vấn đề cấp bách. Hơn nữa, đường ống dẫn nước lâu năm thường bị gỉ sét bên trong, gây tái nhiễm bẩn nước. Vậy chúng ta làm sao nhận biết được nước bẩn? Làm gì để có được nước uống an toàn ngay tại nhà?

Mức độ an toàn của nước sinh hoạt

Nước thủy cục

Nước thủy cục từ nhà máy đến tay người dân phải đảm bảo các tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Đảm bảo không gây ra bất kỳ rủi ro nghiêm trọng nào cho sức khỏe người sử dụng. Tuy nhiên, việc xả thải vào đất đai, sông hồ ngày càng phức tạp và khó kiểm soát. Quy trình xử lý nước của nhà máy khó đáp ứng kịp thời. Ngoài lượng Clo tồn dư, nước thủy cục vẫn có khả năng tồn dư các hóa chất chất độc hại khác.

Nước giếng

Hiện nay ở nông thôn, nước giếng vẫn được sử dụng nhiều trong sinh hoạt. Mức độ an toàn của nước giếng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: Cấu trúc và vị trí của giếng; Chất lượng của tầng nước ngầm cung cấp cho giếng; Các công trình quanh khu vực đặt giếng… Một số vùng có nước ngầm sạch, chứa nhiều khoáng chất tốt cho sức khỏe. Một số vùng nước ngầm bị nhiễm phèn, nhiễm vôi, chứa nhiều kim loại nặng độc hại…

Nước đóng chai

Nước đóng chai thường được xem là tốt cho sức khỏe, vì tuân thủ các tiêu chuẩn và quy định về hàng hóa. Tuy nhiên trên thực tế, rất nhiều nước đóng chai chỉ đơn thuần là nước thủy cục đã qua tinh chế. Loại nước này thường rẻ tiền, trên nhãn ghi “nước tinh khiết”. Khác với nước khoáng thiên nhiên giá đắt hơn và thường có cụm từ “nước ngầm”.

Nhưng dù là nước rẻ hay đắt tiền, khi đóng vào chai nhựa dùng 1 lần thì một phần hóa chất từ nhựa sẽ tan vào trong nước. Đặc biệt là khi trời nắng nóng hoặc các bình và chai nước nhựa để gần các nguồn sinh nhiệt.

Nước uống ô nhiễm ảnh hưởng thế nào tới sức khỏe?

Điều này phụ thuộc vào từng tác nhân gây ô nhiễm. Ví dụ:

• Cryptosporidium: một loại ký sinh trùng gây tiêu chảy, có nguy cơ tử vong.
• Nitrat: đe dọa tính mạng trẻ sơ sinh ngay tức khắc. Vì trong đường ruột nitrat chuyển đổi thành nitrit, ngăn không cho máu vận chuyển oxy.
• Chì: gây ra các vấn đề về phát triển thể chất lẫn tinh thần ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Người lớn uống nước nhiễm chì về lâu dài sẽ mắc bệnh thận, tăng huyết áp…

Cách đánh giá nước uống an toàn hay ô nhiễm

Yếu tố vi sinh vật

Các bệnh truyền nhiễm gây ra bởi vi khuẩn, virus và ký sinh trùng là những ảnh hưởng về sức khỏe phổ biến nhất liên quan đến nước uống. Một số bệnh nghiêm trọng, đe dọa tới tính mạng như thương hàn, bệnh tả, viêm gan A hoặc E… Và một số bệnh khác thường ít nghiêm trọng hơn, như tiêu chảy tự giới hạn. Nhóm đối tượng dễ tổn thương nhất là trẻ em, người già, phụ nữ mang thai, người suy giảm hệ miễn dịch.

Yếu tố hóa học

Phơi nhiễm với chất độc hóa học thường không ảnh hưởng ngay lập tức đến sức khỏe. Rất khó nhận biết nguồn nước có vấn đề nhằm can thiệp kịp thời. Vì vậy, việc kiểm tra, giám sát là vô cùng quan trọng. Các chất hóa học gây ô nhiễm nước uống tiêu biểu là styren, nhôm, amoniac, asen, benzen, axit axetic, clo hydrat, clorua, clo, crom, đồng, chì, thủy ngân,…

Yếu tố phóng xạ

Uống nước nhiễm xạ trong thời gian dài có nguy cơ gia tăng mầm bệnh ung thư. Nguồn nước ô nhiễm có thể chứa các hạt nhân phóng xạ tự nhiên hoặc nhân tạo:

• Hạt nhân phóng xạ tự nhiên: tìm thấy trong nước do hấp thụ tự nhiên từ đất hoặc do các quy trình sản xuất liên quan đến khai thác, chế biến quặng.
• Hạt nhân phóng xạ nhân tạo: thải ra từ các cơ sở sản xuất nhiên liệu hạt nhân, hoặc do lượng phóng xạ còn tồn dư từ quá khứ phát tán vào môi trường.

Yếu tố cảm quan

Màu, mùi và vị của nước bị biến đổi do các tác nhân sinh học hoặc hóa học.

Các chất gây ô nhiễm có nguồn gốc sinh học

• Actinomycetes và nấm: gây mùi và vị khó chịu;
• Vi khuẩn lam và tảo: khiến nước bị đục;
• Động vật không xương sống: nhìn thấy được (lăn quăn, giun, rận nước,…) và các loài vi mô không nhìn thấy bằng mắt thường;
• Vi khuẩn sắt: khi kết hợp với sắt và oxy trong nước sẽ tạo nên các cặn rỉ sét trên thành bể, đường ống và lắng cặn trong nước.

Các chất gây ô nhiễm có nguồn gốc hóa học

• Nhôm: gây đổi màu nước hoặc lắng cặn;
• Amoniac: gây mùi hăng khai;
• Natri Clorua: nồng độ cao gây vị mặn;
• Clo và các chất có gốc Clo: gây mùi hắc từ nhẹ đến mạnh;
• Ethylbenzen: tạo mùi thơm;
• Hydrogen sunfua: có mùi trứng thối;
• Đồng: nồng độ cao gây đổi màu và làm nước có vị đắng;
• Mangan: gây mùi và vị khó chịu trong nước uống, làm hoen ố quần áo, tạo một màng cặn màu đen trong đường ống;
• Styren: tạo vị ngọt nhẹ;
• Kẽm: ở nồng độ vượt quá 3 FPV5 mg/L làm nước có màu trắng đục và tạo lớp váng nhờn trên mặt nước khi đun sôi;
• Độ cứng của nước: gây cặn trong ấm đun nước, tạo màng vôi làm bẩn ly tách.
• Axit humic và axit fulvic: có thể phát hiện được bằng mắt thường màu sắc của nước ở mức trên 15 TCU (đơn vị màu sắc)
• Các hạt lơ lửng (như đất sét, cát), kết tủa hóa học, mảnh vụn hữu cơ và sinh vật: từ 4 NTU trở lên có thể thấy nước đục như màu trắng sữa, màu bùn, nâu đỏ hoặc đen.

Xử lý thế nào khi nước uống có màu, mùi và vị lạ?

Các vấn đề về cảm quan của nước sẽ được giải quyết bằng các biện pháp làm sạch thông thường như lắng đọng hoặc khử trùng bằng clo. Trong trường hợp cần xử lý chuyên sâu có thể dùng biện pháp sục khí, than hoạt tính dạng hạt hoặc bột, ozon hóa để loại bỏ các hóa chất hữu cơ và vô cơ khá hiệu quả.

Giải pháp tối ưu để có nước uống an toàn

Bạn có thể gửi mẫu đến phòng thí nghiệm để xác định những chất độc hại nào đang có trong nước cần loại bỏ. Từ đó lựa chọn loại máy lọc nước tối ưu nhất cho nguồn nước của nhà mình. Ngoài ra, cần vệ sinh bộ lọc đúng cách và thay lõi lọc đúng thời hạn.

Trên thị trường hiện có nhiều loại máy sử dụng các công nghệ lọc nước khác nhau. Trong đó, chủ yếu là 3 công nghệ Nano, RO và UF. Mỗi công nghệ xử lý đều có những ưu – nhược điểm riêng của mình.

Tuy nhiên, chúng tôi tin dùng máy lọc nước công nghệ Nano Geyser, được nhập khẩu nguyên chiếc từ Nga. Bởi lẽ, Nga là một trong những quốc gia đứng đầu thế giới về công nghệ vật liệu tiên tiến. Các kỹ sư của Geyser đã nghiên cứu và cải tiến các dòng máy lọc cho phù hợp với nguồn nước tại Việt Nam.

Nguồn tham khảo: webmd.com, NCBI